شاطر حسن

بالانویس۱:

چقدر تلخ است که گنجینه های ارزشمندمان را کشف نشده از دست بدهیم. چقدر تلخ است قهرمان هایمان را نشناسیم و سرگرم قهرمان های خیالی و دست ساز آدم ها بشویم.  چقدرتلخ است آدم های بزرگ و بلندمرتبه ای را که در همسایگی مان زیسته اند، نشناخته از دست بدهیم. بدون اینکه از نسیم کرامتشان بهره ای برده باشیم و  از برکت حضورشان دل را صفایی داده باشیم. چقدر تلخ است نشناسیم و نشناسانیم آنان را که عالم و آدم باید آنان را بشناسند.

بالانویس۲:

مرور این مطلب شاید حیرت اهل عالم را به دنبال داشته باشد و البته حسرت مردم دزفول را که چه گوهر گرانبهایی در بینشان بوده است و نمی دانستند. چه انسان والا و با کرامتی بینشان بوده است و از لطفی که خدا به پای او ریخته است، بی خبر بوده اند. یقینا این مطلب را در نهایت حسرت و حیرت خواهید خواند.

بالانویس ۳ :

روایت شهادت خانواده سیدعطاری را در موشکباران ۱۸ اسفند ۱۳۶۳ در پست «سمنوی تلخ» برایتان شرح دادم. «اینجا» و حالا می خواهم در سالروز وفات این رادمرد ناشناخته دزفول و این جانباز قهرمان و بی نام و نشان و گمنام پایتخت مقاومت ایران، به او بپردازم.

 

شاطر حسن

روایت جانباز دزفولی که پدر شش شهید ، همسر شهید و  همچنین پدربزرگ دو شهید است

«روایت مرحوم حاج حسنعلی سیدعطاری»

پدر شهیدان شهناز، فرح، مریم، اشرف ، مژگان و امین سید عطاری ، همسر شهید طیبه مخلص حاجی  و پدر بزرگ شهیدان بهزاد سیدعطاری و  محمد شمس آبادی

نامش حسنعلی است، اما «شاطر حسن» صدایش می کنند. مردی مؤمن ، مهربان،  مسجدی ، خوش برخورد، خنده رو ، خوش انصاف و اهل حلال و حرام و نانوایی مردم دار که اهل محل جز اوصاف نیک از او چیزی نمی گویند. از آن آدم های دست گیر است که دست خیلی ها را گرفته است و به قول معروف خیرش به آدم ها و اهل محل می رسد.

از هر کس نام «شاطر حسن» را بپرسی، اولین چیزی که برایت روایت می کند از شوخی ها و خنده ها و دستِ دهنده و دستگیر او روایت می کند و از اوصاف زیبایی که شاید در کمتر کسی دیده شود.

سال های سال است که نان تُرد و تازه و گرم می دهد دست مردم و یک عمر از عرقی که کنار تنورهای گلی ریخته است، نال حلال برده است سر سفره ی زن و بچه اش.

شاطر حسن، خانواده ای دارد ، شاد و شلوغ. مهربانی و محبت و دوستی و رفاقت موج می زند بین شان. خواهر ها و برادرها جانشان بسته است به جان هم. پسرهایی شلوغ و پر از شیطنت و دخترهایی سرشار از حیا و متانت و مهربانی و ایمان. بچه ها همدیگر را دوست دارند و مهر و عشق میریزند به پای هم و چقدر حریم ها و حرمت ها قد کشیده است در خانه شان. خصوصاً حرمت مادربزرگی که هرچند سواد ندارد اما حافظ قرآن است و بچه ها قبل از هرچیز از او نماز و احکام و رفتار و کردارشان را یادگرفته اند.

حاج حسن، خانواده ای دارد، پر از نشاط و سرزندگی که هر بار نگاهشان می کند، بیشتر سرِ شکر بر زمین می ساید و خدا را به خاطر این همه نعمت و زیبایی و شادی و عشق سپاس می گوید.

بارش لطف و عنایت خدا به زندگی او ، ده فرزند است. ۶ دختر و ۴ پسر.  هرچند «غلامحسین»ش را در همان کودکی و در سن یک سالگی از دست داده است و «علیرضا»ی ۱۶ ساله اش چندماهی قبل از شروع جنگ تحمیلی در خردادماه ۱۳۵۹ تصادف می کند و داغش می ماند به دل شاطر حسن و همسرش و اهل خانواده.

داغ علیرضا بدجوری حال و روز خانواده ی پرشور و پرانرژی اش را به هم می ریزد به طوری که برای اینکه شاید خاطرات علیرضا کمتر پیش چشم اهل خانه و خصوصاً مادر باشد،  خانه و مغازه اش را جابجا می کند و می آید خیابان مطهری نبش نظامی جایی که مغازه نانوایی اش هم بخشی از خانه است.

جنگ که شروع می شود، درب نانوایی را تخته نمی کند. کرکره اش را حتی در زیر موشک های ۱۲ متری عراق بالا نگه می دارد و نان تازه می دهد دست مردم و برای جبهه ها شبانه روز نان می پزد.

خانه و زندگی اش را ترک نمی کند ، مگر شب هایی که رادیو عراق طنین «الف دزفول»ش، تهدید به موشک باران شهر است. شب از شهر می زند بیرون و بچه هایش را هم عقب وانتش سوار می کند و می رود بیرون شهر و فردا صبح دوباره  برمی گردد و روز از نو و روزی از نو.

زندگی با تمام فراز و نشیب هایش جریان دارد تا اینکه آن روز تلخ فرا می رسد. ۱۸ اسفندماه ۱۳۶۳. همان روزی که قرار سمنوپزان، همه ی اهل خانواده را دور هم جمع کرده است. حتی عبدالعلی پسرش را که در پادگان کرخه برای رزمندگان نان می پزد و دل از همسر و بهزاد ۱۱ ماهه اش کنده است.

ساعت حوالی هفت و نیم صبح است که جمعشان جمع می شود. عبدالعلی از پادگان کرخه آمده است و بهزادش را در بغل گرفته است و پروین همسرش دارد روبروی پدر و پسر لبخند می زند.

مادر دارد سفره صبحانه را می چیند. دور سفره پر است از خنده و سرزندگی و شور و سر و صدای بچه ها. همه هستند. شهناز دختر بزرگ شاطر حسن و محمد نوه اش- پسر شهناز – . امین کوچولوی ته تغاری شاطر حسن و اشرف و فرح و مژگان و مریم دخترانش. دخترش مهناز هم به همراه همسرش آقای حقانی توی راهند و باید دیگر کم کم از راه برسند. شاطر حسن نگاه می کند و شور و شوق تمامی وجودش را می گیرد. چه سمنوپزانی بشود امروز با این همه شوق و لبخند و اقوامی که کم کم آنها هم از راه خواهند رسید.

شاطر می رود و کرکره مغازه را می دهد بالا و آماده می شود برای خمیر زدن و نان پختن. دست حبیب ، شاگرد مغازه اش را بند می کند به چند کار تا او هم خودش را برساند به آن سفره ی پر از خنده و شادی و لبخند که ناگهان همه جا تاریک می شود.

منزل شاطر حسن پس از اصابت موشک

شاطر حسن ، چشم که باز می کند توی بیمارستان است و آقارحیم، دامادش ، شوهر شهناز، بالای سرش ایستاده است. سایه روشنی از واقعه را به یاد می آورد. واقعه ی موشک خوردن خانه و نجات او از زیر آوار و … آقارحیم خیالش را راحت می کند که بچه ها همه سالم هستند و او الان در بیمارستان ژاندارمری تهران بستری است.

درد همه جای بدنش را احاطه کرده است، اما سر و پایش بیشتر از هر جایی آسیب دیده است. درمان، سه هفته ای به طول می انجامد و در این بین خبری از یک تماس تلفنی از خانوده اش هم نمی شود، چه برسد به یک ملاقات ساده. اما آقا رحیم می گوید که خانه شان کاملاً خراب شده و بچه ها در باغ آقای گلستانی ساکن هستند و امکان تماس تلفنی و رفت و آمد به تهران نیست.

آقا رحیم به شاطر حسن می گوید که فقط عبدالعلی پسرش مجروح شده و او هم در بیمارستان پیروزی نیروی هوایی تهران بستری است.

بالاخره شاطر حسن مرخص می شود و با هواپیما می رود اهواز و منتظر مرخص شدن عبدالعلی می شود تا با هم بروند دزفول. این انتظار سه روز طول می کشد و بالاخره عبدالعلی هم می رسد اهواز و با هم می روند دزفول.

بی خبر از اتفاقی که رخ داده است و آقا رحیم آن را از هر دو پنهان کرده است. پس از رسیدن به دزفول و رفتن به باغ آقای گلستانی ، وقتی شاطر حسن دلیل نبودن همسر و فرزندانش را می پرسد، آقا رحیم اول خبر شهادت همسر و فرزندش را می دهد.

شاطرحسن، گُر می گیرد و حال و روزش می ریزد به هم و گریه بازاری می شود. اما او هنوز از اصل اتفاق بی خبر است. اتفاقی که با حضور او در شهیدآباد برای دیدن مزار شهناز و محمد، پرده ی اصلی اش کنار می رود و شاطر حسن با یک ردیف مزار کنار هم مواجه می شود و کمر شکسته فریاد می زند و عبدالعلی پسرش را صدا می کند:

عبدِعلی! کلشون شهید بیسِنَه! هیچکونشون نَمُندَه! بووَه عبدِعلی همه شون رفتِن! همه شهید بیسن! مارِت شهید بیسه! خوارونت کلشون شهید بیسنه! برارت! زونه بچه ات. عبدِعلی هیچکس نمونده سیمون! ( عبدالعلی، همه شان شهید شده اند – هیچکدامشان زنده نمانده است،  بابا عبدالعلی! همه شان رفته اند . همه شهید شده اند. مادرت شهید شده! همه خواهرانت شهید شده اند. برادرت! همسر و فرزندت! عبدالعلی هیچ کس برایمان نمانده است! )

)

و عبدالعلی هم که تازه از واقعه مطلع شده است بیهوش روی زمین می افتد.

زن ها با جیغ و ناله زبان گرفته بودند :

– مار عبدِ علی! وری! ( مادر عبدالعلی بلند شو!)

– دخترون وِرسه ! شهناز! فرح! اشرف ! مریم! مژگان! ورسه…! ورسه بووَتونه بینه! وِرسه برارتونه بینه!

( دختر ها بلند شوید! شهناز، فرح، اشرف ، مریم ! مژگان! بلند شوید ! بلند شوید پدرتان را ببینید! برادرتان را ببینید! )

و قیامتی کنج قطعه موشکی شهیدآباد برپا می شود.

مزار شهدای سید عطاری در گلزار شهدای شهیدآباد دزفول

حالا از آن خانواده ی پر شور و شلوغ شاطر حسن، از آن خانواده ی گرم و صمیمی و دوست داشتنی، فقط او مانده است و عبدالعلی و مهناز و دیگر هیچ و خاطره ی سفره ی طویل و عریضی که دیگر مهمان ندارد!

پذیرش حقیقت برای شاطر حسن سخت است. روحیه اش به هم ریخته است، اما در نهایتِ صبوری سعی می کند دردهایش را پنهان کند و گاهی که دلتنگی به او فشار می آورد کنجی می نشیند و زار زار گریه می کند. اما باید حقیقت را بپذیرد. حقیقت نبودن عزیزانش را. آن هم نه یک نفر! ده نفر!.

حقیقت همان ده مزاری است که پیش چشمش نقش بسته بود. همان ده مزاری که مثل زنجیر به هم متصل بودند. مزارهایی شانه به شانه ی هم که از «بهزاد» پسر عبدالعلی شروع و به «فرح» ختم می شدند. بهزاد، نوه اش! پروین عروسش! شهناز و محمد، دختر و نوه اش! طیبه، همسرش و  امین و مژگان و مریم و اشرف و فرح دخترهایش.

همان ده مزاری که تمامی رؤیاهایش را درون خود مدفون کرده است. تمام دلخوشی هایش را. هست و نیستش را. آینده اش را . آنها همه چیز را با خود برده بودند و حالا او مانده است و پسری که زن و بچه اش به شهادت رسیده اند و دختری که شکسته تر از همیشه باید می رفت سر زندگی اش.

شاطرحسن دیگر خانه و زندگی برایش نمانده است. خانه اش صاف زمین شده است و خانواده اش راهی آسمان. در این مدت گاهی خانه ی برادرش می رود و گاهی خانه ی مهناز دخترش. اما مگر می شود به آرامش رسید با این همه داغ؟

زندگی تلخ تر از این نمی شود که یک نفر در کسری از ثانیه همه دار و ندارش را از دست بدهد. در کسری از ثانیه پدر شش شهید شود، همسر شهید شود و  همچنین پدربزرگ دو شهید و از خانه و زندگی اش جز ویرانه ای باقی نماند. یک جورهایی انگار زندگی برای شاطر حسن به پایان رسیده است.

دوران سختی است و شاطر حسن شب و روزهای سخت و تلخ و ویران کننده ای را پشت سر می گذارد. او فقط زنده است، اما از زندگی خبری نیست. در این بین داغ روی داغ هم می آید و آقا رحیم دامادش هم از داغ فراق همسر و فرزندش محمد دق می کند و هنوز فراقشان چهارماهه نشده، کنار پسرش محمد دفن می شود.

شاطر حسن گاهی آلبوم عکس های خانواده اش را باز می کند و کنار عکس ها آنقدر گریه می کند تا بیهوش می شود.  این شاطر حسن دیگر آن شاطر حسن سرزنده و شوخ طبع و پر انرژی نیست. آخر به حرف هم سخت است که آدم این همه عزیزش را از دست بدهد و باز هم راحت نفس بکشد و زندگی کند.

یک فصل از زندگی برای شاطر حسن به پایان رسیده است. او اینجا دو راه بیشتر ندارد. یا باید با همین فرمان ادامه بدهد یا به زندگی برگردد.

ساده نیست. اما وقتی خدا باشد و آدم گره توکلش را به دستان خدا زده باشد، سخت ترین کارها هم ساده می شود. شاطر حسن تصمیم می گیرد در مقابل آن همه تقدیر سخت و سنگین خدا صبور باشد و خداوند هم دریا دریا صبر می ریزد در دلش و بالاخره او به زندگی بر می گردد. خانه اش را با خشت خشت توکل و توسل و صبوری می سازد و کرکره نانوایی اش را مثل دستان دعا و شکرش بالا می برد و دوباره به زندگی برمی گردد.

حالا شاطر حسن بین مردم عزت و احترامی بیش از گذشته دارد. حالا او هم جانباز است و هم همسر شهید و هم پدر شش شهید و هم پدربزرگ دو شهید. اگر چه خنده هایش طراوت سابق را ندارد، اما باز هم می شود همان  شاطر مؤمنِ  مهربانِ  مسجدیِ خوش برخوردِ خنده رو و خوش انصاف که اهل حلال و حرام است و نانوایی مردم دار که اهل محل جز اوصاف نیک از او چیزی نمی گویند. از آن آدم های دست گیر است که دست خیلی ها را گرفته است و به قول معروف خیرش به آدم ها و اهل محل می رسد.

شاطر حسن یک قهرمان است. یک قهرمان گمنام و بی نام و نشان. «شاطر حسن» درسی است که باید در کتاب های بچه مدرسه ای ها بیاید ، تا روزی چند بار از روی آن مشق بنویسند و یاد بگیرند که اگر در زندگی خدا باشد ، همه چیز هست ، اگر تمام بلاهای عالم نازل شود و اگر خدا نباشد، هیچ نیست، حتی اگر دنیا چیزی شبیه بهشت باشد.

مزار مرحوم شاطر حسن

پانویس:

زنده یاد «حاج حسنعلی سیدعطاری» مدتی بعد از آن حادثه تلخ و ویران کننده ، دوباره ازدواج می کند و صاحب یک فرزند پسر می شود ، اما دست تقدیر الهی در مورخ اول اردیبهشت ماه ۱۳۸۲، یعنی حدود ۱۹ سال بعد از آن حادثه موشکباران، برایش آسمانی شدن را در یک سانحه تصادف رقم می زند و به همسر و فرزندان و نوه های شهیدش می پیوندد.

«شاطر حسن» از آن آدم های گمنام و ناشناخته دزفول است که نسل جدید قطعا او را نمی شناسند، اما قدیمی تر ها او را به یاد دارند و همیشه از نیکی هایش روایت می کنند.

کاش این قهرمان ها را بهتر می شناختیم و می شناساندیم.

روحش شاد و یادش گرامی باد.